Dự đoán xu hướng năng lượng toàn cầu trong 25 năm tới chính là một nghiên cứu về tiềm năng của con người: cách thức năng lượng toàn cầu được phát triển, hoặc bị giới hạn, bởi các nguồn lực sẵn có. Không có quả cầu tiên tri nào có thể dự đoán những thay đổi mang tính đột phá và việc dự đoán cuộc sống hàng ngày trên khắp thế giới sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào việc nhận diện các nguồn động lực cơ bản thúc đẩy tiến bộ xã hội.
Chào mừng bạn đến với báo cáo Triển vọng về năng lượng năm 2018, góc nhìn toàn diện của ExxonMobil đối với nguồn cung và việc sử dụng năng lượng trên toàn cầu và ý nghĩa đối với xã hội cũng như bức tranh toàn cảnh về tình hình phát triển năng lượng đến năm 2040.
Trong hơn 20 năm tới, tầng lớp trung lưu đang gia tăng ở các quốc gia đang phát triển sẽ cần tiếp cận nhiều hơn với nguồn năng lượng đáng tin cậy và có giá cả phải chăng. Việc đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, đồng thời giảm lượng phát thải CO2 và tăng tính hiệu quả đòi hỏi các khoản đầu tư lớn và công nghệ tiên tiến.
Ông T.J. Wojnar Jr., Phó Chủ tịch phụ trách Hoạch định Chiến lược của Tập đoàn ExxonMobil, đồng tác giảcủa báo cáo này, thảo luận cùng Energy Factor về lộ trình hướng tới năm 2040 và những tiến bộ sẽ ảnh hưởng đến bức tranh toàn cảnh về năng lượng trong tương lai.
Energy Factor: Báo cáo Triển vọng chỉ ra rằng GDP toàn cầu có thể sẽ tăng gấp đôi vào năm 2040, dẫn đầu là nước đang phát triển, hoặc các nước không thuộc khối OECD, trong đó GDP dự kiến sẽ tăng khoảng 165%. Điều đó có nghĩa gì đối với cung cầu năng lượng?
T.J. Wojnar Jr: Với nguồn năng lượng liên quan đến sự phát triển, vậy cách mà các nước không thuộc khốiOECD phát triển và loại hình năng lượng nào mà họ lựa chọn sẽ quyết định phần lớn loại hình và bao nhiêu năng lượng họ sẽ cần cũng như phương thức cung cấp bằng. Trên thực tế, chúng tôi dự đoán tất cả nhu cầu năng lượng gia tăng của thế giới về bản chất sẽ đến từ các quốc gia không thuộc khối OECD, bởi vì 85% dân số thế giới sẽ sinh sống ở các quốc gia đó vào năm 2040. Đó là lý do tại sao tác động của họ đối với bức tranh toàn cảnh về năng lượng đang ngày càng trở nên quan trọng hơn rất nhiều.
Chúng ta biết rằng khi các nền kinh tế phát triển và đời sống người dân sung túc hơn, họ sẽ bắt đầu mua nhiều hàng hóa hơn, nhiều mặt hàng trong số đó được sản xuất từ các loại hóa chất có nguồn gốc từ dầu mỏ. Kinh tế phát triển cũng sẽ thúc đẩy sự phát triển của hoạt động vận tải thương mại, do cần phải vận chuyển ngày càng nhiều nguyên liệu thô và hàng hóa thành phẩm. Và đời sống sung túc cũng sẽ cho phép ngày càng nhiều người di chuyển nhiều hơn, dẫn đến nhu cầu về nhiên liệu máy bay cao hơn.
T. J. WOJNAR JR, PHÓ CHỦ TỊCH PHỤ TRÁCH HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC TẬP ĐOÀN EXXONMOBIL)
EF: Nhưng điều này cũng có thể làm tăng lượng phát thải?
TJW: Đây là một trong những thách thức về năng lượng lớn nhất mà thế giới đang phải đối mặt. Làm thế nào để cung cấp nguồn năng lượng đáng tin cậy, có giá cả phải chăng, đồng thời giảm lượng phát thải? Theo quan điểm của chúng tôi, chúng tôi cho rằng mức phát thải CO2 sẽ đạt đỉnh vào năm 2040 rồi giảm dần. Vì vậy, vâng, trong khi bạn thấy nhu cầu về các loại chất lỏng như dầu tăng lên, chúng tôi cho rằng những thay đổi ở nơi khác sẽ giúp bù lại lượng phát thải tăng cao đó. Ví dụ: ô tô sẽ ngày càng tiết kiệm năng lượng hơn khi công nghệ cải thiện và số lượng xe ô tô điện lưu thông trên đường cũng sẽ tăng đáng kể. Một yếu tố khác đó là khoảng 50% lượng than sử dụng ở các nước thuộc khối OECD sẽ giảm vào năm 2040. Quan trọng hơn là, khí thiên nhiên sẽ đóng vai trò lớn hơn trong sản xuất điện, năng lượng tái tạo cũng vậy, tất cả đều giúp giảm lượng phát thải.
EF: Khí thiên nhiên có khả năng thay đổi cuộc chơi lớn đến vậy ư?
TJW: Vâng, một trong những cơ hội lớn nhất để giảm lượng phát thải CO2 trên thế giới xuất phát từ việc khí thiên nhiên và năng lượng tái tạo thâm nhập vào ngành sản xuất điện. Lấy Trung Quốc và Ấn Độ làm ví dụ. Ngày nay, hầu hết điện của họ đều được sản xuất từ than đá. Than đá là một nguồn phát thải CO2 lớn, và nếu khí thiên nhiên và năng lượng tái tạo có thể phá vỡ thị trường đó, điều đó sẽ loại bỏ rất nhiều lượng phát thải, giống như những gì đã từng diễn ra tại Hoa Kỳ.
EF: Được rồi, nhưng tại sao lại là khí thiên nhiên?
TJW: Vì khí thiên nhiên sạch hơn, linh hoạt hơn và dồi dào hơn. Khí thiên nhiên có lượng phát thải CO2 thấphơn tới 60% so với than đá, khi được sử dụng để sản xuất điện. Đây cũng là một loại nhiên liệu linh hoạt có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Và, với lượng khí thiên nhiên được phát hiện ở Hoa Kỳ và các nơi khác, chúng ta có thể cung cấp nguồn năng lượng trong hơn 200 năm, dựa trên nhu cầu hiện tại của thế giới. Trữ lượng dồi dào này là lý do vì sao chúng tôi hy vọng khí thiên nhiên sẽ góp phần nhiều hơn bất kỳ nguồn năng lượng nào khác trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng gia tăng trên thế giới.
EF: Ông cũng đề cập đến năng lượng tái tạo. Năng lượng gió và năng lượng mặt trời sẽ có vai trò gì trong bức tranh hỗn hợp này?
TJW: Các nguồn năng lượng phát triển nhanh nhất là năng lượng gió và năng lượng mặt trời, và các nguồn năng lượng này sẽ cạnh tranh với khí thiên nhiên trong lĩnh vực sản xuất điện đến năm 2040. Cả năng lượng gió và mặt trời rõ ràng đều có những lợi ích đối với chất lượng không khí và phát thải CO2, nhưng vẫn gặp khó khăn trong các vấn đề tính gián đoạn. Tuy nhiên, các nguồn năng lượng này đang trở nên cạnh tranh hơn do chi phí giảm và tiếp tục được hỗ trợ bởi các chính sách công. Tất cả những yếu tố này góp phần khiến năng lượng gió và mặt trời – trên cơ sở kết hợp – phát triển hơn bất kỳ nguồn điện nào khác.
EF: Với động lực và mục tiêu giảm phát thải đó, liệu gió và mặt trời có trở thành nguồn năng lượng phù hợp?
TJW: Như bạn vẫn hay nghe thấy đấy, nào là những chiếc ô tô đó sẽ chạy bằng điện, nào là tất cả điện sẽ được cung cấp bởi năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là mặc dù đã trải quamột thập kỷ tăng trưởng nhanh chóng, nguồn cung năng lượng mặt trời và gió chỉ chiếm hơn 5% lượng điện năng của thế giới. Đến năm 2040, với sức tăng trưởng rất mạnh mẽ, các nguồn năng lượng này có khả năng chiếm 20% nguồn cung cấp điện toàn cầu. Tuy nhiên, một số nâng cấp có thể giúp tỷ lệ này tăng lên, chẳng hạn như khả năng lưu trữ điện lưới tiết kiệm chi phí, và nguồn dự phòng đáp ứng nhanh – điều này dễ thực hiện ở các nhà máy khí thiên nhiên hơn so với các loại hình năng lượng thay thế khác.
EF: Xe điện hoặc xe kết hợp có tác động đến nhu cầu sử dụng xăng dự kiến không?
TJW: Đó là câu hỏi mà tôi thường xuyên nhận được: Xe điện sẽ không loại bỏ tất cả nhu cầu sử dụng dầu có phải không? Và đây là câu trả lời của chúng tôi cho câu hỏi đó. Nếu bạn giả định rằng vào năm 2040, tất cả 1,8 tỷ chiếc ô tô trên thế giới đều chạy hoàn toàn bằng điện, thì nhu cầu sử dụng dầu vẫn sẽ gần tương đương với nhu cầu hiện tại. Đó là vì nhu cầu vận tải thương mại và hóa chất rất lớn. Dầu được sử dụng làm nguyên liệu cho các loại hóa chất được dùng để sản xuất ra những hàng hóa đáp ứng nhu cầu của tầng lớp trung lưu đang ngày một tăng. Dầu cũng là nền tảng cho ngành vận tải thương mại phục vụ hoạt động vận chuyển các sản phẩm đó – có thể bằng tàu thủy, máy bay hoặc xe tải. Không có nguồn năng lượng thay thế thực tế nào khác trong các lĩnh vực này, mặc dù chúng tôi kỳ vọng rằng việc tiết kiệm năng lượng hiệu quả sẽ làm chậm sự tăng trưởng của nhu cầu tiêu thụ năng lượng và lượng phát thải liên quan.
EF: Nhưng nếu dầu vẫn là nguồn năng lượng không thể thay thế và ngày càng có nhiều người mua hàng hơn, đi du lịch nhiều hơn thì phải làm sao để giảm phát thải?
TJW: Đúng vậy, khi dân số thế giới đạt 9 tỷ người, chúng ta sẽ thấy nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng lên đáng kể vào năm 2040. Nhưng khi điều đó xảy ra, cường độ CO2 và hiệu quả tiêu thụ năng lượng tổng thể của nền kinh tế thế giới đều sẽ được cải thiện đáng kể. Tóm lại, thế giới đang có ít carbon hơn và hiệu quả hơn nhờ các công nghệ mới và các nguồn lực mới. Theo quan điểm của chúng tôi, việc tăng cường sử dụng các công nghệ tiết kiệm chi phí sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các rủi ro của biến đổi khí hậu, đồng thời giúp duy trì nguồn năng lượng đáng tin cậy và có giá cả phải chăng cho mọi người trên khắp thế giới.
EF: Cảm ơn ông đã dành thời gian, T.J.
Thẻ: Triển vọng về năng lượng
